Zapraszamy na referat mgr B. Biskupa na temat jego projektu w ramach grantu Preludium. 

Referat odbywa się hybrydowo: sala 110, Bracka 12 o 17:30 oraz poprzez MS Teams: 

Streszczenie referatu:

Prawo jest artefaktem.
To krótkie stwierdzenie rodzi obecnie wiele ważnych pytań dotyczących natury prawa. B. Leiter twierdzi nawet, że „ci, którzy chcieliby zaprzeczyć temu, że prawo jest artefaktem, nie są tutaj przedmiotem mojego zainteresowania; ekstrawagancja ich metafizycznych zobowiązań powinna być przedmiotem psychologicznego, a nie filozoficznego dochodzenia". Co wspólnego mają zwykłe przedmioty, takie jak krzesła czy łyżki, z tak złożoną rzeczą jak prawo? H.L. Hart twierdził, że dostrzeżenie przygodności porządku prawnego pozwoliło zdemaskować zastane podziały sił w społeczeństwie, które petryfikowały się na rzekomej „naturalności” prawa; jak stwierdził, te zastane podziały władzy musiały być zdemaskowane poprzez odkrycie, że "the forms of law and human society were at bottom merely human artefacts, not natural necessities but things actually made by men, and hence things which could be unmade and remade.” 
Jednakże, rzekomo artefaktualny charakter prawa ma wiele twarzy. Wydaje się, że współczesne podejścia do rozumienie prawa jako artefaktu opiera się o dwa zupełnie różne podejścia, których nie sposób sprowadzić do siebie. Te dwa podejścia wstępnie nazwałem słabym i mocnym rozumieniem pojęcia artefaktu. Pierwszy z nich pojawia się, gdy filozof przeciwstawia prawo przedmiotom naturalnym i w ten sposób stara się odpowiedzieć na pytania: czy istnieje istota prawa? jak możemy się zasadniczo mylić co do natury prawa? w jakim sensie prawo jest zależne od umysłu? w jaki sposób sama nasza aktywność w badaniu prawa kształtuje jego treść? Ten drugi, mocny sens, pojawia się wtedy, gdy ktoś stosuje jakieś konkretne teorie artefaktów (np. z filozofii techniki), by twierdzić, że prawo jest takie a takie. Innymi słowy, ktoś stosuje albo podejście oddolne (bada możliwe rodzaje artefaktualności prawa i na ich podstawie buduje bardziej ogólne twierdzenia), albo odgórne (stosuje do prawa jakąś jedną złożoną i ontologicznie zobowiązującą teorię artefaktów).
Stawiam hipotezę, że podczas gdy silne rozumienie prawa jako artefaktu daje się przełożyć na siatkę pojęciową ontologii społecznej i ma niewiele teoretycznych wyników, słabe rozumienie artefaktu jest wszechobecne we współczesnej literaturze prawno-filozoficznej i, właściwie rozumiane, może być przyjmowane zarówno przez pozytywistów, jak i niepozytywistów prawnych.  Być może e ów słaby sens jest ściśle związany z tzw. "tezą o społecznych źródłach prawa", która jest zasadniczo akceptowana przez każdego rozsądnego filozofa prawa - tak pozytywistę, jak i nie pozytywistę.